Moje dziecko jest nieśmiałe. Co mogę z tym zrobić?

Nieśmiałość jest powszechna u dzieci. Zdarza się, że dzieci płaczą w sytuacjach społecznych, trzymają się kurczowo rodziców lub fizycznie próbują unikać interakcji społecznych poprzez chowanie głowy, odwracanie się lub zamykanie oczu.

Przedszkolak może nie chcieć mówić, kiedy nieznajomi ludzie do niego mówią. Może chować się za rodzicem lub unikać udziału w zabawach. Dziecko w wieku szkolnym może unikać odpowiedzi na pytania w klasie, nie spieszyć się z nawiązywaniem przyjaźni, woląc siedzieć z tyłu i obserwować zabawę innych lub unikać nowych zajęć.

Nie ma nic złego w nieśmiałości. Niektóre dzieci są bardziej nieśmiałe niż inne. Jest to po prostu część ich temperamentu, czyli sposobu, w jaki reagują na świat – komentuje psychoterapeuta z poradni psychologicznej Centrum Nowa w Warszawie. Dzieci, które wydają się nieśmiałe, często “rozgrzewają się”, czyli potrzebują trochę więcej czasu na poczucie swobody, gdy poznają nową osobę lub sytuację. Dlatego lepiej jest opisywać je jako “wolno się rozgrzewające” niż “nieśmiałe”. Określenie dziecka jako “nieśmiałego” może sprawić, że poczuje ono, że coś jest z nim nie tak lub że nic nie może zrobić ze swoją nieśmiałością.

Kiedy nieśmiałość może być problemem

Nieśmiałość nie zawsze mija z czasem, ale dzieci mogą nauczyć się pewności siebie i swobody w kontaktach z innymi ludźmi. Poniższe wskazówki mogą okazać się pomocne.

Nieśmiałe zachowanie dziecka może stanowić problem, jeśli sprawia mu wiele przykrości i/lub przeszkadza w codziennym życiu. Na przykład:

• Ty lub Twoje dziecko nie możecie chodzić w różne miejsca z powodu jego nieśmiałości.
• Twoje dziecko wykazuje oznaki lęku w sytuacjach społecznych, takich jak przyjęcia lub szkoła.
• Dziecko mówi, że czuje się samotne, ale nie wie, jak dołączyć do innych dzieci.
• Dziecko ma poczucie, że nie potrafi odpowiadać lub zadawać pytań w klasie.
• U niektórych nieśmiałych dzieci rozwijają się zaburzenia lękowe. Jeśli więc nieśmiałe zachowanie Twojego dziecka jest znaczące i trudno je zmienić, pomocna może być rozmowa ze specjalistą, np. lekarzem rodzinnym, pediatrą lub psychologiem.

Nieśmiałość czy coś innego?

Jeżeli coś Cię niepokoi w zachowaniu dziecka, dobrze jest udać się na konsultację z psychologiem, by wykluczyć inne przyczyny zachowania dziecka.

Na przykład:

• Dziecko z opóźnieniem językowym może wykazywać oznaki, że chce rozmawiać z ludźmi – na przykład szukając kontaktu wzrokowego lub próbując nawiązać kontakty społeczne – ale frustruje się, że nie można go zrozumieć.
• Dziecko z ubytkiem słuchu może nie słyszeć lub nie reagować na to, co mówią ludzie lub mieć problemy z wykonywaniem poleceń.
• Dziecko autystyczne może mieć trudności z odczytywaniem sygnałów społecznych, może nie bawić się w taki sam sposób jak inne dzieci i może wydawać się niezainteresowane kontaktami społecznymi.
• Dziecko z mutyzmem wybiórczym nie może mówić w pewnych miejscach, z pewnymi osobami lub podczas pewnych czynności społecznych z powodu lęku.
• Dziecko z lękiem społecznym może obawiać się lęków lub sytuacji, które wymagają interakcji z innymi ludźmi – na przykład dyskusji w klasie, zabaw z przyjaciółmi i przyjęć.

Trening Umiejętności Społecznych jako rekomendacja psychologów dla dzieci nieśmiałych.

Trening Umiejętności Społecznych (TUS) prowadzony w poradni psychologicznej Centrum Nowa w Warszawie, to forma terapii realizowana w grupie rówieśniczej. Dzieci pod opieką certyfikowanego trenera TUS, uczą się jak budować satysfakcjonujące relacje z innymi, jakie zachowania są społecznie akceptowalne, a jakie nie, jakich granic nie należy przekraczać, uczą się odczytywać i nazywać emocje, gesty i mowę ciała. Umiejętności te ćwiczone są podczas zabaw i gier, a przede wszystkim dzięki tworzeniu przez terapeutów sytuacji społecznych umożliwiających przełamania błędnych schematów i sposobów reagowania.